Прамысловы сувенір

Трапіўшы за мяжу, чалавек пачынае параўноўваць іхняе з нашым. Гэта адбываецца само сабой, падсвядома, нават калі ён загадзя такой мэты не меў, паведамляе "Культура".

Вясной мы з жонкай наведалі Рыгу і Стакгольм. Сярод іншых прыемных заняткаў, якія можна дазволіць сабе на адпачынку, быў і такі: баўленне часу ў сувенірных крамах у пошуках чаго-небудзь "на памяць" —сабе, дзецям, сябрам. Гэты "шопінг", дарэчы, дазваляе лепш зразумець краіну, даведацца пра яе гістарычныя каштоўнасці і культурныя прыярытэты, урэшце — пра нацыянальны менталітэт. Бо на шкатулках, насценных пано, "магніціках" ды іншай сувенірнай прадукцыі звычайна змяшчаюць выявы аб’ектаў ці сімвалы з’яў, знакавых для краіны. Гэта "нацыянальныя" жывёлы, птушкі і расліны, помнікі дойлідства, дзяржаўная і рэгіянальная сімволіка… Асобна варта згадаць лялек у народных строях.

Са Швецыі бадай кожны турыст прывозіць фатаграфію шведскай каралеўскай сям’і, бо гэта сапраўды і сімвал, і брэнд, і — яшчэ што-небудзь з дзяржаўнай сімволікай, якая ў гэтай краіны вельмі выразная ды запамінальная. З Латвіі — выяву гістарычнага цэнтра Рыгі. Такі ж "стандартны" набор прывезлі з вандроўкі і мы. І быў яшчэ адзін латвійскі сувенір, надзвычай арыгінальны, — хлеб, які нам давялося самім замясіць ды спячы пад час экскурсіі ў вядомую на ўсю Латвію пякарню.

Пад час экскурсіі нашу турыстычную групу спачатку азнаёмілі з вытворчым працэсам і асартыментам вырабаў, а потым прапанавалі разбіцца на "брыгады" па чатыры чалавекі, каб самім спекчы бохан хлеба — зразумела, пад наглядам экскурсавода-кансультанта. У нашай "брыгадзе" функцыі падзяліліся такім чынам: двое варажылі над цестам, а двое — фатаграфавалі працэс. Пасля таго, як нашы боханы заклалі ў печ, у нас быў час выпіць кавы ў кавярні побач з вытворчай зонай і паглядзець, што ёсць цікавага ў сувернірным шапіку. Там мы з жонкай набылі сімпатычную керамічную мышку. А тут і хлеб даспеў… Гэтым хлебам мы частавалі сяброў у Мінску, згадваючы, што ён зроблены нашымі рукамі.

Думаю, падобны атракцыён для турыстаў "Зрабі сабе сувенір сам" можна было б і ў Мінску зладзіць. Тым больш, што адзін са сталічных хлебазаводаў знаходзіцца ў зоне гістарычнага гарадскога цэнтра.

Пасля наведання пякарні нашы турысты жартавалі, што ў Беларусі замежныя госці змаглі б сабраць на канвееры "БелАЗ" або трактар "Беларус", а потым на гэтым "сувеніры" дадому паехаць. Жарты жартамі, а прадстаўнік турфірмы, які нас суправаджаў, згадаў, што турысты з Прыбалтыкі і насамрэч вельмі цікавяцца нашымі славутымі заводамі ды замаўляюць экскурсіі на іх. Зразумела, не паўсюль замежнікаў пускаюць, не ўсё паказваюць. Але ўвогуле тэма "прамысловы сувенір" можа быць актуальнай.

Пётра ВАСІЛЕЎСКІ

***

Хаця б на пешаходную…

"Прайду па Абрыкосавай, звярну на Вінаградную…" — перафразуючы вядомы шлягер Юрыя Антонава, пра наш Мінск хочацца сказаць так: "Дайце звярнуць хаця б на пешаходную…"

Як так атрымалася, што да гэтай пары ў сталіцы Беларусі няма пешаходнай вуліцы? Так, усе мы віншуем сябе з адкрыццём (і працягам працы) праекта на Карла Маркса, аднак тое, што ў нас няма паўнавартасных аналагаў маскоўскага Арбата, вільнюскай Пілес, барселонскай Рамблы — відавочны прагал для еўрапейскага горада.

Прытым што асобныя вулачкі, здаецца, літаральна створаны для павольнага шпацыру, нетаропкага сузірання, гутаркі ды прыемнага шопінгу… Тая ж вуліца Карла Маркса, якая імкнецца працаваць у адпаведным фармаце, на жаль, пакуль не адпавядае тым самым стандартам: занадта кароткая "вольная зона", каб паспець атрымаць асалоду ад выдатнай ініцыятывы. Толькі-толькі пачаў перастройвацца на іншы рытм, а той адрэзак у 300 метраў — бац! — і скончыўся.

Пойдзем далей. Камсамольская? Рэвалюцыйная? Гэта — варыянты, аднак штосьці не назіраецца на іх, нягледзячы на наяўнасць утульных кафэ, фірмовых крамаў, пакуль адпаведных рухаў у бок пешага гараджаніна. Адзін з найстарэйшых кінатэатраў сталіцы, разнастайныя ды адметныя будынкі — старажытныя, сучасныя, Музей гісторыі горада Мінска, побач — Галерэя Міхаіла Савіцкага, славутая адметнасць — Чырвоны дворык, ды, уласна, сам ландшафт вуліцы з невялічкай горкай — усё гэта выдатная платформа для стварэння "лобнага" месца, дзе маглі б размясціцца майстры з невялікімі крамкамі (як на той жа Пілес). Аднак… Пакуль маем звычайны прыемны куток з праезнай часткай.

Калі перайсці праз новы мост над Нямігай у Верхнім горадзе і падасца ў бок мультыплекса "Беларусь", можна трапіць і на яшчэ адну чароўную кандыдатку ў пешаходныя — вуліцу Ракаўскую: ціхая, са старажытнымі камянічкамі ХІХ стагоддзя, са славутым домам з чырвонай цэглы, дзе месціцца вядомая крамка… Ракаўская ахутана водарам свежага хлеба ды духам сапраўднасці. Каларыт і атмасферу гэтай вулачкі, бачна, ужо паспелі адчуць славутыя кафэ-брэнды, якія пачынаюць ствараць канкурэнцыю вядомаму "старажылу" вуліцы — невялічкай кавярні ад хлебазавода, што прадае свежую выпечку. Гэтая тэндэнцыя — з ліку добрых, але мы ж аддадзім належнае і прадукцыі дзяржаўнага прадпрыемства. Адзін са здобных прысмакаў яго кавярні — мучныя "Крышталікі", лічу, здольныя стаць паўнавартасным ядомым сувенірам з Мінска. Смак печыва і, дарэчы, яго невялікі кошт быў упадабаны ўсёй нашай рэдакцыяй. Але (ізноў тое "але"!) ці думаў хтосьці, што, гэты, бадай, непрыкметны кафетэрый, які працуе часам і не поўны дзень, мае турыстычны патэнцыял?

На дадзены момант Ракаўская з яе ўтульнасцю ды "несапсаванай" старажытнасцю пераўтворана ў вуліцу-паркоўку, дзе машыны стаяць нават на тратуары. Больш за тое: па Мінску пакрысе ўжо папаўзлі чуткі, што той самы хлебазавод з нашымі ўлюбёнымі "Крышталікамі" збіраюцца перанесці, а на яго месцы пабудаваць бізнес-аб’ект. А значыць — бывайце, беларускія слойкі з шакаладам, пах свежага хлеба, і прывітанне — новыя машыны ды газавыя выхлапы! І "снова здравствуйте" — мітусня, непрадуманасць ды "непрыстасаванасць" гараджаніна да гарадскога асяроддзя.

Вядома, справа не адно ў хлебазаводзе ды нашых гурманскіх перавагах, (хоць і яны маюць права быць!), а ў тым, што мы не бачым таго, што маем. Не бачым прыгажосці Мінска, яго старадаўніх чароўных куточкаў, не ўмеем іх прадстаўляць і гэтым ганарыцца…

А што да самых сувеніраў… З’явяцца пешаходныя вуліцы з вольнай зонай гандлю — з’явяцца і сувеніры. Гэта маё суб’ектыўнае меркаванне.

Дар’я АМЯЛЬКОВІЧ