Так, я памятаю, што яшчэ дванаццаць гадоў таму на ўсім прамежку ад праспекта Незалежнасці да Кастрычніцкай было 4 кавярні (самай атмасфернай з'яўлялася, відавочна, «Валерыя» aka «Філінз»).
Так, я разумею, што калі кафэшная культура ў горадзе паўстае за такі кароткі прамежак часу, хібы і недапрацовачкі непазбежныя. Але, ведаеце, не трэба быць Габермасам, каб разумець простую сувязь паміж гарадской публічнасцю і тым, дзе і як людзі бавяць вольны час за кавай. Таму прашу ўспрымаць гэты тэкст як енчанне чалавека, які «зажраўся», «перасядзеў» у віленскіх кандытэрыях ды буланжэрыях. Спадзяюся, падсумаванне ўсіх слабых месцаў мінскіх кавярняў дапаможа ўладальнікам хутчэй ад іх пазбавіцца.
Вось спіс рэчаў, якія выводзяць у шал ва ўстановах харчавання сталіцы.
– Калі ў «элітных» (па цэнніку) рэстаранах сталы знаходзяцца ў сярэдзіне залі і ўвесь час нехта ходзіць паўз цябе, як на вакзале.
– Калі месцы ў інтэр’еры арганізаваныя адным блёкам, так, што спінка твайго крэсла (фатэля?) з'яўляецца адначасова спінкай крэсла таго, хто сядзіць ззаду. Ці платнячком падпірае яго, так што твой кожны рух аддаецца і адчуваецца іншым чалавекам. Калі «напарнік» трапляецца спакойны – добра. Але калі ззаду сядае зухаваты, знерваваны хлапчук, лепей проста плаціць і ісці прэч, пакуль не пабіліся.
– Калі на донцы стакана з сокам, ужо дапіўшы яго, бачыш сляды напою, які нехта спажываў да цябе (часцей за ўсё – ссохлую рэшту малака).
– Калі на ўскрайку прынесенай табе талеркі – тлустыя сляды ад пальцаў: рукі повара ў алеі, ён паставіў талерку на дэск для афіцыянта, той проста перадаў яе табе, не зважаючы на тое, што талерка павінна быць прынамсі чыстай.
– Калі ў залі невыносна пахне кухняй. Людцы, вы патрацілі 70 тысяч даляраў на «еўрарамонт», дык пачасаліся б набыць прамысловыя выцяжкі, што цалкам выдаляюць усе пахі з памяшканняў. Пасля асобных мінскіх кавярняў, у тым ліку тых, што месцяцца ў самым цэнтры, на К. Маркса, вопратка яшчэ некалькі дзён пахне згарэлай лазанняй. Асабліва цікава нюхаць гэты феномен у месцах, уладальнікамі якіх з'яўляюцца літоўцы – паспрабавалі б такое вырабіць у Вільні, паглядзелі б, што пра вас загаварылі б праз тыдзень.
– Калі ў рэстарацыі ў меню ёсць сушы, ты іх замаўляеш, іх табе прыносяць. Ты чакаеш прыбораў, з'яўляецца дзяўчынка, якая вінавата паведамляе, што «няма палачак, скончыліся» і кладзе замест нож і відэлец (рэальны выпадак, пры неабходнасці магу назваць месца). Цікава, дарэчы, чаму відэлец, а не лыжку. Лыжкай жа таксама можна – узяў рол, зачарпнуў «падліўкі», праглынуў, падчапіў трохі васабі: у вёсцы елі б так.
Наогул, уся мінская сушы-культура – асобная размова. Ад музыкі ў інтэр’ерах да кітайскіх ліхтарыкаў і вясельных пажаданняў, набытых на «Жданах» як аздабленне для японскай рэстарацыі. Кітай, Японія – гэта ж побач, чо? Калі знаходзіш крабавую палачку замест крэветкі ў макі, нават ужо не здзіўляешся. Для людзей што тунец, што курыная кілбаса – адна і тая ж Японія. Чырвоны імбір звычайна выглядае зліплым камяком, чорны соўс прыносяць ўжо ў талерцы і г. д. – любы японалюб ведае. На гэтым тле радуюць асобныя кампаніі, якія дагэтуль трымаюць узровень, працуючы па дастаўцы, без памяшканняў (мо, калі б яны зрабілі памяшканне, я б іх тут не хваліў).
– Калі зала абсалютна пустая, але табе прапануюць сесці за барную стойку. Бо ты адзін, а раптам набяжыць натоўп есці, піць і рваць баяны, а ты тут адзін цэлы столік заняў!
– Калі ты сядаеш за столік без таблічкі Reserved і табе паведамляюць, што ён зарэзэрваваны. Калі ён зарэзэрваваны, чаму не паклалі таблічкі?
– Калі ў пятніцу з трох часоў дня на ўсіх століках таблічкі Reserved пры тым, што час рэзэрвацыі звычайна пачынаецца з 19.00–19.30. Мне падабаецца, як гэта робяць у кафэ «Амата» на Маркса: побач з абвесткай Reserved кладуць час, з якога столік прыдзецца вызваліць. Тое ж самае голасам паведамляе адміністратар у Newscafe. Такая практыка падаецца прыязнай і зразумелай.
– Калі ты замовіў каву, а дзяўчынка-афіцыянт тупа і механічна па чацвёртаму разу прапануе табе «а дэсэрцік?» Каб хацеў дэсэрцік, я б замовіў дэсэрцік. Але ж калі прыйшоў пачытаць кніжку за кубачкам капучына, навошта табе той дэсэрцік?
– Калі ў прыбіральні няма гарачай вады. Вось можаце называць снобам, але для мяне гэта прынцыповы індыкатар адносін да кліента: шмат якія мінскія кавярні месцяцца не ў жылых дамах, а ў адміністратыўным фондзе. У такія будынкі часцяком не падведзена гарачая вада, але ніхто не замінае ўладальнікам патраціць USD50 на індывідуальны бойлер. Калі бойлера няма – спрабуеш вымыць рукі з мылам, а холад прадзірае ажно да касцей. Такая ж самая сумніўная эканомія – калі ў прыбіральні няма папяровых сурвэтак, каб выцерці рукі пасля таго, як вымыў іх, і прыходзіцца абтрахацца, як сабака пасля дажджу. У сэнсе душэўнасці клопату пра камфорт мыцця рук не магу не згадаць «Англійскую бабулю» – вось дзе дасканаласць!
– Калі, прымаючы замову, афіцыянт не занатоўвае, і ты думаеш: во памяць у хлопца! Але ў выніку прыносяць зусім не тое, што ты прасіў.
– Калі замест аліўкавага масла ў салат наліта алея. Адчуваеш хутка не толькі па смаку, але і па колеру – першае зеленаватае, другое ж прыкметна жоўтае.
– Калі, гатуючы кітайскую, в'етнамскую, індыйскую ці тайскую кухню повар-беларус шчодра дадае солі. Соль амаль не выкарыстоўваецца на Усходзе, калі не верыце – пачытайце, як дасягаецца салёны смак знакамітага японскага соевага соўсу.
– Дагэтуль сустракаецца слова «экспрэссо» ў меню. Адзін буйны банк зараз з годнасцю рэкламуе аднайменныя крэдыты.
– Калі, атрымаўшы грошы па рахунку, не прыносяць рэшты. Прага «чаевых» – рэч зразумелая, але б хто калі навучыў беларускіх афіцыянтаў сусветнай практыцы: ты разлічваеш кліента, прыносіш яму рэшту, нават калі яна вельмі невялікая, пакідаеш тэчку на стале, і толькі ў гэты момант кліент кладзе ўзнагароду. І ніяк інакш! «Прытрымліваючы» рэшту, ты можаш падмануць сам сябе, бо, хто ведае – раптам кліенту ўсё так спадабалася, што ён рыхтуе для цябе $50 узнагароды, а ты «зажаў» $4 і радуешся!